Uzmanlar yasa dışı tütün ticaretinin ekonomiye etkilerini inceledi. Prof. Dr. Oğuz’un çalışmaları, 2020 yılında yasa dışı tütün ticareti kaynaklı vergi kaybının yaklaşık 18,2 milyar TL olarak gerçekleştiğini ortaya koyuyor.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Fuat Oğuz, Dr. Koray Göksal ve Dr. Serpil Oğuz ile birlikte yaptığı yasa dışı sarmalık tütün üretimi ve satışı konusundaki çalışmasında yasa dışı tütün ticaretinin ekonomik boyutuna dikkat çekti. Prof. Dr. Oğuz’un çalışmaları, 2020 yılında yasa dışı tütün ticareti kaynaklı vergi kaybının yaklaşık 18,2 milyar TL olarak gerçekleştiğini ortaya koydu.

Prof. Dr. Fuat Oğuz Türkiye’de Yasa Dışı Sarmalık Tütün Üretimi ve Satışının Ekonomik ve Sosyal Etki Analizinde, yasa dışı sarmalık kıyılmış tütün ticaretini birçok açıdan ele aldı. Prof. Dr. Oğuz, araştırmaları kapsamında Türkiye’de tütün üretiminin çoğunlukla sözleşmeli olarak yapıldığını, fakat yasa dışı ticaretin de önemli bir büyüklüğe ulaştığını vurguladı.

2020 yılı vergi kaybı yaklaşık 18,2 milyar TL

Prof. Dr. Fuat Oğuz, 2020 yılında yasa dışı sarma sigara piyasasının büyüklüğünün yaklaşık 26 milyar adete, yani 1,3 milyar pakete denk gelecek miktarda gerçekleştiğini saptadı. Kullanılan modelde 2020 yılı için yasa dışı piyasanın perakende satış hasılatı, ortalama yasal sigara satış fiyatı üzerinden hesaplanarak 21,37 milyar TL olarak tahmin edildi. Bu rakam iç piyasadaki 95,5 milyar TL’lik yasal sigara satış hasılatının yaklaşık yüzde 22,4’üne karşılık geliyor. Araştırmaya göre 2020 yılı için yasa dışı sarmalık kıyılmış tütün piyasası kaynaklı vergi geliri kaybı yaklaşık 18,2 milyar TL olarak tahmin edildi.

Üretim alanı ve dağıtım kanalı genişledi

Prof. Dr. Fuat Oğuz, eskiden çoğunlukla kırsal kesimde tüketilen yasa dışı sarmalık kıyılmış tütünün, üretim alanlarının ve dağıtım kanallarının genişlemesi ile şehirlerde artan oranda tüketildiğini söyledi. Yapılan çalışmada, sadece Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 15 bin tonun üzerinde üretim olduğu tahmin edildi.

Hapis cezası yasa dışı ticareti azaltacak

Öte yandan yapılan kanuni düzenlemelerle makaron veya yaprak sigara kağıdının içine kıyılmış tütün doldurularak ticari amaçla satışının yasaklanması ve bu yasağa uymayanlara getirilen hapis cezası, Temmuz 2020’den itibaren yürürlüğe girdi. Yetki belgesi almadan veya bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapanlara yönelik hapis cezalarının uygulaması ise 2022 Ocak ayı itibarıyla yürürlüğe girdi. Prof. Dr. Fuat Oğuz, caydırıcı hapis cezalarının uygulamaya başlanmasının, kaçak sigara örneğinde olduğu gibi yasa dışı sarmalık tütün ticaretinin de azalmasına katkı sağlayacağını vurguladı.